استاد جواد معروفی

آخرین مصاحبه استاد

مجله زمان، 1372 ، گفتگو کننده : احمدرضا احمدی

• نواختن ساز را در چه سنی شروع کردين؟

بعداز اتمام تحصيلات ابتدايی، موسيقی را نزد کلنل وزيری آغاز کردم. ساز من در ابتدا تار بود ولی بعدا به پيانو علاقه مند شدم و به آن رو آوردم. بعد از مدتی که نزد آقای کلنل کار کردم خواستم بيشتر روی موسيقی کلاسيک اروپايی کار کنم و نزد خانم خالاتيان رفتم. بعدا که سرود وارد موسيقی مدارس شد، بنده سالها در مدارس تدريس موسيقی می کردم.

• چه سالی؟

سال 1311.

•  در چه سنی تار را کنار گذاشتيد و به پيانو پرداختيد؟

ده، دوازده سال بيشتر نداشتم. مدتها پيش خانم خاراطیان رفتم. پيش استادم کلنل وزيری هم کار کردم. ايشان هم موسيقی کلاسيک تدريس می کرد، ولی چون خانم خاراطیان از نظر کار موسيقی کلاسيک ديپلم کنسرواتوار برلين و پاريس بود اين بود که من پيش ايشان کار کردم و تمام قطعات موسيقی کلاسيک اروپايی از قبيل کارهای موتزارت، بتهوون، شوبرت را زدم و بعدا تمام نوکتورنها و پرلودهای شوپن را نزد ايشان کار کردم، حتا اتودهای مفصل را.

•  ايشان خصوصی تدريس می کرد يا در هنرستان؟

خانم خالاتيان در هنرستان تدريس می کرد.

•  همان هنرستانی که وزيری درست کرده بود؟

نه، هنرستانی که در قديم معروف بود به مدرسه موسيقی ملی.

• مدير آن کی بود؟

سالار معزز. در مدرسه دارالفنون در چند اتاق موسيقی تدريس می کردند، بيشتر هم موسيقی نظام بود. بعداً اين مدرسه موسيقی را به آقای کلنل دادند و ايشان در سال 1307 رئيس مدرسه عالی موسيقی شدند.

• شما نزد خانم خالاتيان بيشتر تئوری آموختين؟

اوايل نزد ايشان پيانو آموختم. پيانوی او خوب بود.

• عکسی از شما در کتاب " سرگزشت موسيقی ايران" نوشته روح الله خالقی هست که پيانو می زنيد.

بله، بعدها در هنرستان تئوری موسيقی و سلفژ (Solfege) درس دادم. از بدو تاسيس راديو در سال 1319 در آنجا هم مشغول شدم. در آن موقع سنی نداشتم ولی هم نوازنده پيانو بودم و هم رهبر ارکستر شماره يک. سال اولی که راديو تاسيس شد، در اولين ارکستر راديو اين نوازنده ها بودند : صبا ، حبيب سماعی ، حسين تهرانی ، مرتضی نی داوود و خود من. بعدها که برنامه گلها تاسيس شد من رهبر ارکستر آن شدم و نوازنده پيانو و سوليست هم بودم. برای ارکستر گلها هم قطعاتی تنظيم می کردم. 

• بعد از اين که علينقی وزيری هنرستان موسيقی را ترک کرد وضع تدريس موسيقی چه شد؟ آيا دولتی بود؟

بله جنبه دولتی داشت. بعد از اين که آقای کلنل هنرستان را ترک کردند، رياست هنرستان را آقای غلامحسين مين باشيان که سرهنگ ارتش بود به عهده گرفت. بعداً در سال 1321 که مدرسه عالی موسيقی توسعه يافت و جزو اداره موسيقی کشور شد ، اين اداره را به آقای وزيری دادند. سالهايی که ايشان رياست داشتند، موسيقی ايرانی هم تدريس می شد.

• از چه سالی دو هنرستان پيدا کرديم، هنرستان عالی موسيقی و هنرستان موسيقی ملی؟

تقريباً در سال 1324 . من در آنجا هم پيانو هم سلفژ و هم ديکته موسيقی تدريس می کردم.

• با روح الله خالقی هم کار می کرديد؟

در مدرسه عالی موسيقی وزيری با خالقی همکلاس شدم. دوره های کلاس آقای وزيری را با هم ديديم و سبکمان در آهنگسازی يکی بود. بعدها خالقی هنرستان موسيقی ملی را تاسيس کرد و برای موسيقی ايرانی خيلی زحمت کشيد. من هم در اين هنرستان تدريس می کردم.

• شما در ايران از معدود کسانی هستيد که برای شاگردانتان قطعاتی تاليف کرديد که معروفترين آن خوابهای طلايی است.

سال چاپ آن دقيقاً يادم نيست. الان شاگردهای من از اين کتابها استفاده می کنند. متدی هم برای رديف موسيقی ايرانی روی پيانو نوشته ام که اميدوارم بزودی چاپ شود.

• مبنای اين رديف ، رديف پدرتان موسی معروفی است؟

بله اصل اين رديف متعلق به آقا حسينقلی، ميرزا عبدلله و درويش خان است.

• يکی از اصول موسيقی ما بديهه نوازی است. شما از کی به شاگرد اجازه می دهيد بدیهه نوازی کند؟

موسيقی ايرانی را وقتی به شاگرد درس می دهيم که دست روان داشته باشد و موسيقی کلاسيک را زده باشد. چون موسيقی کلاسيک دست را روان می کند و نت خوانی را قوی می کند. بعداً موسيقی ايرانی به او درس می دهيم، چون موسيقی ايرانی تکنيک مفصلی دارد.

• کداميک از شاگردان شما که زياد هم بوده اند سبک شما را بهتر اجرا می کنند؟

سبک من را انوشيروان روحانی ، اردشير روحانی ، افليا پرتو ، مهين زرين پنجه و ساسان محبی خوب می نوازند. آنها شاگردان خوب من بوده اند.

• معلمان زيادی موسيقی را از راه گوش به شاگرد می آموخته اند. شما با اين روش موافقيد؟

نه. بدون نت اصلاْ نمی شود. شاگرد بايد مدتها موسيقی کلاسيک زده باشد تا دستش راه بيفتد و بعد موسيقی ايرانی بنوازد.