باز، در ویرانه بر جغدان فتاد*****راه را گم كرد و در ویران فتاد

او همه نور است، از نور رضا*****لیك كورش كرد سرهنگ قضا

خاك در چشمش زد و از راه برد*****در میان جغد و ویرانش سپرد

بر سری جغدانش بر سر میزنند*****پرّ و بال نازنینش می كنند

ولوله افتاد در جغدان كه ها*****باز، آمد تا بگیرد جای ما

چون سگان كوی، پُر خشم و مهیب*****اندر افتادند در دلق غریب

باز گوید، من چه در خوردم به جغد؟*****صد چنین ویران رها كردم به جغد

من نخواهم بود اینجا، میروم*****سوی شاهنشاه راجع میشوم

خویشتن مكشید ای جغدان، كه من*****نی مقیمم، میروم سوی وطن

این خراب، آباد در چشم شماست*****ور نه ما را ساعد شه، باز جاست

جغد گفتا: باز حیلت می كند*****تا ز خان و مان شما را بر كند

خانه های ما بگیرد او به مكر*****بر كند ما را به سالوسی ز وكر

می نماید سیری، این حیلت پرست*****و الله از جملۀ حریصان بدتر است

او خورد از حرص، طین را همچو دِبس*****دنبه مسپارید ای یاران به خرس

لاف از شه میزند وز دست شاه*****تا برد او، ما سلیمان را ز راه

خود چه جنس شاه باشد مرغكی*****مشنوش، گر عقل داری اندكی

جنس شاه است او، و یا جنس وزیر*****هیچ باشد لایق لوزینه سیر؟

آنچه می گوید، ز مكر و فعل و فن*****هست سلطان با حشم جویای من

اینت مالیخولیای ناپذیر*****اینت لاف خام و دام گول گیر

هر كه این باور كند، از ابلهیست*****مرغك لاغر چه در خورد شهیست؟

كمترین جغد ار زند بر مغز او*****مر ورا یاری گری از شاه كو؟

گفت باز: ار یك پر من بشكند*****بیخ جغدستان شهنشه بر كند

جغد چبود؟ خود اگر بازی مرا*****دل برنجاند، كند با من جفا

شه كند توده به هر شیب و فراز*****صد هزاران خرمن، از سرهای باز

پاسبان من عنایات وی است*****هر كجا كه من روم، شه در پی است

در دل سلطان خیال من مقیم*****بی خیال من، دل سلطان سقیم

چون بپراند مرا شه در روش*****می پرم بر اوج دل چون پرتوش

همچو ماه و آفتابی می پرم*****پرده های آسمانها می درم

روشنی عقلها از فكرتم*****انفطار آسمان از فطرتم

بازم و در من شود حیران هما*****جغد كه بود؟ تا بداند سرّ ما

شه برای من، ز زندان یاد كرد*****صد هزاران بسته را آزاد كرد

یك دمم با جغدها دمساز كرد*****از دم من جغدها را باز كرد

ای خنك جغدی كه در پرواز من*****فهم كرد از نیك بختی، راز من

در من آویزید، تا بازان شوید*****گر چه جغدانید، شهبازان شوید

آنكه باشد با چنان شاهی حبیب*****هر كجا افتد، چرا باشد غریب؟

هر كه باشد شاه دردش را دوا*****گر چو نی نالد، نباشد بی نوا

مالك ملكم، نیم من طبل خوار*****طبل بازم میزند شه از كنار

طبل باز من، ندای ارجعی*****حق گواه من، به رغم مدعی

من نیم جنس شهنشه، دور از او*****لیك دارم در تجلی، نور از او

نیست جنسیت ز روی شكل و ذات*****آب جنس خاك آمد در نبات

باد جنس آتش آمد در قوام*****طبع را جنس آمدست آخر مدام

جنس ما چون نیست جنس شاه ما*****مای ما، شد بهر مای او، فنا

چون فنا شد مای ما، او ماند فرد*****پیش پای اسب او گردم چو گرد

خاك شد جان و، نشانیهای او*****هست بر خاكش، نشان پای او

خاك پایش شو، برای این نشان*****تا شوی تاج سر گردن كشان

تا كه نفریبد شما را شكل من*****ُنقل من نوشید پیش از نَقل من

ای بسا كس را كه صورت راه زد*****قصدِ صورت كرد و بر الله زد

آخر این جان با بدن پیوسته است*****هیچ این جان با بدن مانسته هست؟

تاب نور چشم با پیه است جفت*****نور دل، در قطرۀ خونی نهفت

شادی اندر ُگرده و، غم در جگر*****عقل چون شمعی درون مغز سر

* رایحه در انف و منطق در لسان*****لهو در نفس و شجاعت در جنان

این تعلقها نه بی كیف است و چون*****عقلها در دانش چونی، زبون

جان ُكل با جان جزو آسیب كرد*****جان از او دُری ستد، در جیب كرد

همچو مریم، جان از آن آسیب جیب*****حامله شد از مسیح دل فریب

آن مسیحی نه، كه بر خشك و تر است*****آن مسیحی كز مساحت برتر است

پس ز جان جان، چو حامل گشت جان*****از چنین جانی شود حامل جهان

پس جهان زاید جهان دیگری*****این  َحشَر را وا نماید محشری

تا قیامت گر بگویم بشمرم*****من ز شرح این قیامت قاصرم

* تا قیامت این قیامت را اگر*****شرح گویم قاصر آیم ای پسر

این سخنها خود به معنی، یاربی است*****حرفها دام دَم شیرین لبی است

چون كند تقصیر؟ پس، چون تن زند؟*****چونكه لبیكش ز یارب میرسد

هست لبیكی كه نتوانی شنید*****لیك سر تا پای بتوانی چشید

* یک مثل آوردمت تا پی بری*****وز چنین لبیک پنهان برخوری